kutubhona

Армиянинг ливолари ва роялари бўлиши шарт. Ливо билан роя ўртасидаги фарқ шуки, ливо найзанинг бир учига илиниб, унга ўраб қўйилади ва уни «алам» деб аталади. У катталиги сабабли ўраб қўйилгани учун ливо дейилади. У фақат зарур пайтдагина ёйиб юборилади. У катта байроқдир ва армия амири қароргоҳининг аломатидир. Амир қаерга борса ливо ҳам у билан бирга юради. Роя эса армияга бериладиган байроқдир. Уни «уммул ҳарб» деб ҳам аталади. Роя найзага ёки устунга илиб қўйилади, ўраб қўйилмай шамолда хилпираб тураверади.
Росулуллоҳ с.а.в. даврида исломий қўшиннинг ўз роялари ва ливолари бўлган. Бухорий Анасдан ривоят қилишича, Набий с.а.в. Зайд, Жаъфар ва Ибн Равоҳанинг ҳалок бўлганлиги ҳақидаги хабар ҳали одамларга етиб келмай туриб уларнинг ҳалок бўлганини билдириб бундай дедилар:

«أَخَذَ الرَّايَةَ زَيْدٌ فَأُصِيبَ، ثُمَّ أَخَذَهَا جَعْفَرٌ فَأُصِيبَ، ثُمَّ أَخَذَهَا ابْنُ رَوَاحَةَ فَأُصِيبَ»

«Рояни Зайд олиб ҳалок бўлди. Сўнг Жаъфар олиб у ҳам ҳалок бўлди. Сўнг Ибн Равоҳа олиб у ҳам ҳалок бўлди». Ривоят қилинишича, Набий с.а.в. сафар ойининиг охирида одамларни Румга қарши чорладилар ва Усомани чақириб бундай дедилар:

«سِرْ إِلَى مَوْضِعِ مَقْتَلِ أَبِيكَ، فَأَوْطِئْهُمُ الْخَيْلَ، فَقَدْ وَلَّيْتُكَ هَذَا الْجَيْشَ، فَأَغِرْ صَبَاحًا عَلَى أَهْلِ أُبْنَى وَحَرِّقْ عَلَيْهِمْ، وَأَسْرِعِ السَّيْرَ تَسْبِقُ الأَخْبَارَ، فَإِنْ ظَفَّرَك اللَّه، فَأَقْلِلِ اللُّبْثَ فِيهِمْ»

«Отанг ўлдирилган жойга юриш қилиб бор, уларнинг устига от сол. Мен сени мана бу қўшинга бошчи қилдим. Эрталаб Убно аҳлига ҳужум қил ва уларни ёндир. Хабарлар етмай туриб илдам юриш қил. Аллоҳ сенга зафар берса уларнинг ичида бир оз тур». Бу ҳадисни ибн Ҳишом «Сийрат»да зикр қилган. Унда айтилишича, Росулуллоҳ с.а.в.да оғриқ учинчи кунда бошланди. Шундан сўнг Пайғамбаримиз с.а.в Усома учун ливони ўз қўллари билан ўрнатдилар. Усома уни олиб аскарлар Журфга етганида уни Бурайдага берди. Термизий Ҳорис ибн Ҳассон Бакрийдан